Karel wordt in Delft geboren als tweede zoon van notaris Willem van Berckel en Paula Driessen. Hij groeit op in een diepgelovig gezin, te midden van vier broers en twee zussen. Karel volgt in Delft de lagere school en het gymnasium, daarna een medische studie in Amsterdam. Als lid van het Corps en van de Katholieke Studentenvereniging Sanctus Thomas Aquinas, ijvert Karel in het dispuut V.O.N.D.E.L.

Medailles
Op sportief gebied wint hij veel medailles in het studentenroeivereniging Nereus. Karel is een uitstekend pianist, maar hij kiest als hoofdinstrument toch voor de violoncel, een hobby die hij tot aan het einde van zijn leven uitoefent. Na het stopzetten van zijn studies, die hij moet onderbreken door een oproep voor officier van gezondheid in militaire dienst tijdens de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog, trouwt Karel in 1920 met Eleonora Laarman, een geziene dame in de uitgaande en sportieve wereld van Amsterdam. Enige jaren is Karel assistent in Amsterdam, maar daarna gaat hij zijn kennis op het gebied van chirurgie voltooien door één jaar in Wenen en één jaar in Parijs de dan befaamde medische faculteiten te bezoeken en zich verder te bekwamen.

Heerlen
Terug in Amsterdam heeft Karel enige jaren een praktijk aan huis, tot aan zijn benoeming, omstreeks 1930, als chef de clinique aan het St. Jozefziekenhuis te Heerlen. Het is in die tijd niet gemakkelijk als “Hollander”, zoals men zegt, in Limburg te wonen, maar dank zij zijn vriendelijke omgang met de directie, de zusters en patiënten, lukt het Karel van Berckel zijn eigen plaats in Heerlen te veroveren. De chirurgische afdeling van het St. Jozefziekenhuis staat als medisch centrum van de Mijnstreek vaak onder zware druk. Mijnongelukken komen frequent voor en de staf van de chirurgische afdeling is zeer beperkt, zodat het niet zelden voorkomt, dat Karel ’s nachts opgeroepen wordt. Ondanks die druk neemt Karel de tijd om zich op de hoogte te houden van de nieuwste ontwikkelingen op medisch gebied, door het lezen van vakliteratuur.

Wandelingen
Als diepgelovig katholiek is Van Berckel lid van het Thijmgenootschap en de Maria ­Congregatie. Zijn vrije tijd besteedt hij veelal door met zijn vrouw en hun vijf dochters op wandeltochten in de Eiffel en Vogezen te gaan en reizen in de bergen van Oostenrijk en in de Dolomieten te ondernemen.

Karels culturele belangstelling gaat vooral uit naar Engelse literatuur, daarnaast vinden in zijn huis praktisch iedere maand muziekavonden plaats, waar hij in trio’s en kwartetten zijn geliefde violoncel bespeelt.

Geheime ruimte
Ondertussen nadert de oorlog. Al snel ziet Karel het gevaar van het nationaalsocialisme, ook al is Nederland een neutraal land en heeft men hier in het algemeen geen angst voor de oorlog. Karel daarentegen is er van overtuigd dat Nederland ditmaal niet aan een oorlog kan ontkomen en zo laat hij in zijn huis in de Welterlaan onder het dak een geheime ruimte inrichten waar mensen een korte tijd verborgen kunnen worden. Als de oorlog komt, worden in die geheime ruimte voorlopig zaken als de radio, koper, autobanden en dergelijke verborgen en later neergekomen Amerikaanse piloten. Karel en Eleonora van Berckel werken beiden vanaf het begin van de oorlog systematisch de nazi’s tegen door onder andere hulp aan joden te bieden, piloten onder te brengen en de ondergrondse pers te helpen.

Medisch verzet
Op medisch gebied weigert Karel lid te worden van de medische “Kammer”, daarentegen is hij actief lid van het medisch verzet. Zo geeft Karel arbeiders met gezinnen die opgeroepen worden in Duitsland te gaan werken medische certificaten, zodat de mannen in Nederland kunnen blijven. Neergeschoten geallieerde piloten die zich met hun parachutes weten te redden, komen dank zij het hoofd van de brandweerdienst, de heer Bongaerts, als het nodig is onder medische behandeling van Karel; om daarna via België, Frankrijk en Spanje terug te keren naar Engeland. De bezetter vermoedt dat er zich in Karels huis het een en ander afspeelt en in 1943 komt de SD hem halen. Karel en zijn dochter Charlotte, ook zij is actief in het verzet, worden evenwel ingelicht door de Heerlense politie, zodat zij op tijd kunnen vluchten. Karel gaat enige weken logeren bij zijn oom, een pastoor, in Noord-Holland. In 1944, als er als gevolg van de sluiting van de universiteiten een jaar eerder praktisch geen nieuwe assistenten op de chirurgische afdeling komen, krijgt Karel het zo druk dat hij meestal in het ziekenhuis blijft logeren.

Slaapmiddel
Nadat een verzetsman van de OD in een val van de SD is gelopen, wordt deze gewond naar het ziekenhuis in Heerlen gebracht. Karel opereert het slachtoffer, waarna de man in een kamertje komt te liggen waar hij wordt bewaakt door de SD in verband met verdere ondervragingen. Karel geeft de bewaker een kop thee met een slaapmiddel, waarna de gewonde verzetsman kan ontsnappen en onderduiken. Als represaille voor deze ontsnapping worden de moeder, drie zussen en een broer van deze verzetsman in Kamp Vught opgesloten.

Bunker
Veertien dagen later wordt Karel gearresteerd en naar Maastricht overgebracht, daarna wordt hij opgesloten in de bunker in Kamp Vught. Op 5 september 1944 wordt Karel van Berckel gefusilleerd. Ongetwijfeld is, volgens zijn dochter, een gebed over zijn lippen gekomen: “Mijn God, mijn God, waarom heeft U mij verlaten”: een gebed van onmacht, maar tevens ook van troost.
De in Frankrijk gearresteerde dochter van Karel en Eleonora wordt naar Ravensbrück getransporteerd. Zij overleeft de kampen en keert naar huis terug.

Verzetsherdenkingskruis
Van de Nederlandse regering ontvangen Karel en Eleonora van Berckel het Verzetsherdenkingskruis. In Israël wordt op het terrein van Yad Vashem door dochter Charlotte namens haar ouders een boom geplant als dank voor de hulp aan joden. Van Generaal Eisenhower ontvangt Karel postuum een dankbetuiging voor zijn hulp aan de geallieerden.

Bronnen:

• Familie Van Berckel
• Slachtofferregister Oorlogsgravenstichting
• Erelijst van Gevallenen 1940-1945