Wanneer in mei 1940 de oorlog uitbreekt, werkt Zwollenaar Jo Hagedoorn als klerk op een advocatenkantoor in zijn woonplaats. Tijdens de eerste bezettingszomer treedt hij toe tot de Nederlandse Unie, samen met honderdduizenden landgenoten die met hun lidmaatschap vooral stelling willen nemen tegen de NSB. Hagedoorn wordt ook ondergronds actief: voor de Ordedienst, een enkele maanden na de Duitse inval opgerichte organisatie die na de bevrijding de openbare orde wil handhaven. Gedurende de bezetting legt de OD zich meer en meer toe op sabotage en spionage.

Joodse vondeling
In januari 1943 wordt een joods kindje voor de deur van Hagedoorns woning te vondeling gelegd. Jo en zijn vrouw adopteren de baby, die als Sophia Hagedoorn bij de Zwolse burgerlijke stand wordt ingeschreven. In het voorjaar van 1943, wanneer Hagedoorns vrouw op alle dagen loopt, wordt het meisje bij een gezin in Twello ondergebracht. Na de bevrijding wordt ze met haar echte ouders herenigd. In mei 1943 wordt de dochter van Jo Hagedoorn geboren.

Verspreider van Trouw
In 1943 raakt Hagedoorn betrokken bij het orthodox-protestantse verzetsblad Trouw, dat hij in zijn woonplaats Zwolle gaat verspreiden. In de herfst van 1943 begint het in de verspreidingsorganisatie van Trouw te rommelen. Een hinderlaag van de SD op het Utrechtse Stationsplein, waar drie leidende verspreiders worden gegrepen, is de opmaat tot meer arrestaties. In oktober 1943 loopt ook Harderwijker Herman Mooij, die aan het hoofd van de verspreiding in Overijssel staat, tegen de lamp.

Arrestatie en gevangenschap
Verdere rampspoed lijkt uit te blijven, totdat drie maanden later, op 27 januari 1944, de Overijsselse Trouw-verspreiders Piet Fleurke en Andries Gort worden gearresteerd. De volgende dag worden maar liefst vijf verspreiders opgepakt, onder wie Jo Hagedoorn die de SD op zijn kantoor ziet verschijnen. Hij belandt in een cel van het politiebureau in Enschede, vanwaar hij de volgende dag naar de SD-Polizeigefängnis in het Brabantse Haaren wordt overgebracht.

Ter dood veroordeeld
Hagedoorn wordt eind juli 1944 van Haaren naar Kamp Vught overgebracht, waar hij en drieëntwintig medeverspreiders op 5 augustus ter dood worden veroordeeld. Eén van hen krijgt gratie. Zes verspreiders worden op 9 augustus terechtgesteld, de andere zeventien de volgende dag, onder wie Jo Hagedoorn.

Bronnen:

• Onderzoek en tekst: Peter Bak
• Familie Hagedoorn
• archief Trouw, Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) van de Vrije Universiteit
• Foto: familiealbum
• Sterbebuch 1944
• Erelijst van gevallenen 1940-1945