Auke wordt geboren in Franeker als tweede kind in een gezin dat uiteindelijk acht kinderen telt. Zijn vader – Sybout Auke – heeft een handel in kaas, matten, karpetten, klompen en borstelwerk. Het is geen arm gezin maar er moet wel op de kleintjes gelet worden. In eerste instantie mag er maar één zoon studeren. De kinderen blijken echter allemaal gezegend met gezond verstand en doorzettingsvermogen, en alle kinderen ronden een studie succesvol af. Ook de meisjes studeren verder, wat niet echt gebruikelijk is. Zij hebben plezier van hun studie want drie van de vier meisjes trouwen niet. Het gezin is heel muzikaal: Auke speelt orgel en piano, een andere broer viool, altviool en cello. Weer een andere broer geeft zijn beroep van predikant op om concertpianist te worden en één van de meisjes zingt.

Onderwijzer
Auke wordt onderwijzer en trouwt met Neeltje Ida van der Perk, zij krijgen samen drie kinderen. In deze jaren woont het gezin in Woerden, later verhuizen ze naar Amsterdam. Hoewel Neeltje vindt dat er eigenlijk te weinig geld is voor nog een kindje wordt ze opnieuw zwanger. Helaas overlijdt Neeltje aan zwangerschapsinfectie. Auke blijft achter met drie kinderen van 4, 7 en 9 jaar. Er volgt een periode van wisselende huishoudsters. Auke heeft de wind er wel onder maar probeert veel van zijn verdriet te verdrijven in zijn studeerkamer, waar hij aan een onderwijsmethode werkt.

Socialistische idealen
Politiek is Auke in deze tijd ook actief. Hij koestert socialistische idealen en bezoekt de toespraken van Troelstra. Ook is hij een bewonderaar van Frederik van Eeden, speciaal wanneer deze Walden sticht, een idealistische woongemeenschap in het Gooi. Tijdens de grote spoorwegstaking geeft Auke geld aan de stakers, dit leidt tot grote ruzies thuis. Er is geen geld meer over voor kinderschoentjes en dat is juist hard nodig.

Passie
Auke is ook altijd in de weer met muziek. Er wordt vaak met anderen gemusiceerd en Auke componeert liedjes voor school. Muziekstudenten kunnen bij Auke thuis op de piano oefenen en soms zelfs inwonen. Auke raakt bevriend met één van deze studenten, die eerste concertmeester bij het Concertgebouworkest zal worden. Auke schrijft zoals gezegd ook een nieuwe lesmethode om kinderen te leren lezen en schrijven, hij onderbouwt de methode met een moderne visie op didactiek. Aukes lesmethode wordt uitgegeven maar is nooit een groot succes geworden. Volgens kenners is hij zijn tijd ver vooruit.

Montessorischool
Na verschillende huishoudsters in dienst te hebben gehad trouwt Auke voor de tweede maal, met Femma Wiepkje Kuperus. Femma adoreert haar man maar is niet zo geschikt voor de rol van moeder. Dit deel van het leven met Auke valt haar dan ook zwaar. Auke richt enige tijd na zijn huwelijk de eerste montessorischool in Nederland op, in Haarlem. In eerste instantie wordt deze school in een villa gevestigd maar later wordt er een nieuwe school gebouwd, ingericht naar moderne principes. Maria Montessori bemoeit zich intensief met de scholen die haar onderwijsprincipes als uitgangspunt hebben en dit botst met Auke die ook zeer principieel is. Auke neemt daarop ontslag. Gelukkig zijn de kinderen de deur uit en is er niet meer zoveel geld nodig voor hun opvoeding en scholing. Auke besluit terug te keren naar zijn geliefde Friesland. Hij wordt hoofd van de school in Wijns; géén goede carrière switch, maar Auke is principieel.

Haarlem
Nadat Auke met pensioen is gegaan keren hij en zijn vrouw in de jaren dertig terug naar Haarlem. Hij blijft zich bezig houden met muziek en politiek, en promoot nu ook het vegetarisme en reform-producten. Auke houdt discussies met zijn vriend Felix Ortt over de relatie tussen voeding en gezondheid. Ook schrijft Auke een nieuw boek over zijn onderwijskundige ideeën.

Onderduikers
Aukes politieke visie is in de loop der jaren langzaamaan opgeschoven van socialistisch naar communistisch, maar hij is nooit lid geworden van de communistische partij. Tijdens de oorlog neemt hij verschillende communistische onderduikers in huis. De familie weet hier niets van, één van zijn zoons is alleen van de laatste onderduiker op de hoogte. Deze onderduiker noemt zich Van Gellecom, een hooggeplaatste communist. Van Gellecom moet op een dag weg voor een gevaarlijke tocht en geeft een pakketje aan Auke en Femma, zij moeten dit pakketje verbranden als hij niet terugkomt. Van Gellecom komt niet terug en het pakketje wordt verbrand. De SD komt aan de deur maar Auke weet hen ervan te overtuigen dat een oud-leerling, met wie hij in het verleden problemen heeft gehad hem een poets probeert te bakken. Later realiseert de SD zich dat ze bij de neus zijn genomen. Auke wordt gearresteerd en Femma gaat mee, zij zegt tegen de SD dat als haar man schuldig is, zij net zo schuldig is. Op 8 februari 1943 komen Auke en Femma aan bij de gevangenis in Rotterdam, Het Haagsche Veer. Van daar wordt Auke naar Vught gebracht. Femma wordt ziek in de gevangenis en de behandelend arts zorgt er voor dat zij niet wordt verplaatst en uiteindelijk wordt vrijgelaten.

Longontsteking
Auke vindt in Vught al snel aansluiting bij een groep Friezen en blijft met verschillende gevangenen aan zijn onderwijsmethode werken. Op 3 april 1943, twee maanden na zijn aankomst, vindt er een grote ontluizing plaats in Kamp Vught. De barakken worden uitgerookt, de mannen staan urenlang naakt buiten. Daarna worden alle gevangenen in lege barakken gestopt, zonder bedden en geen dekens. Twee dagen lang moeten de mannen in deze barakken slapen. Auke vat kou en overlijdt op 7 april 1943 aan longontsteking.

Femma
Zijn vrouw Femma wordt dertien dagen later van zijn dood op de hoogte gebracht, na de geboorte van hun kleinzoon – Auke. Femma komt de dood van haar man nooit te boven. Zij zorgt er voor dat het boek, dat Auke in Haarlem schreef over zijn onderwijskundige ideeën, wordt uitgegeven. Femma overlijdt in 1977.
Een neef van Auke schrijft een lesmethode die gestoeld is op de didactische principes van Auke. Deze methode, Ans en Hans, is jarenlang een succes geweest binnen het Nederlandse onderwijs.

Bronnen:

• Sterbebuch 1943
• NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
• Familie Hellingman
• Foto: Familie Hellingman