De herdenking begon met een stille tocht van het raadhuis naar het park. Alleen het ritme van de tamboers van het Sint Catharinagilde en het knerpen van voeten over het grind waren te horen.
Bij het monument sprak wethouder en locoburgemeester Jos den Otter over de betekenis van deze dag: “Juist daarom is herdenken geen ritueel, maar een opdracht.” Daarna vertelde Thomas Nimo Lemaire over zijn overgrootvader, Jan Lemaire jr. – acteur, toneelschrijver en regisseur, die drie jaar gevangen zat in Sachsenhausen. Hij schreef er poëzie en noemde zijn bundel Bloeiende Rozen. Thomas gaf die woorden opnieuw betekenis: “Het is niet eenvoudig om bloeiende rozen te plukken in een concentratiekamp.”
Sonja Holtz-Arendse bracht de geschiedenis dicht bij huis met het verhaal van haar vader, Henk Arendse, die vier jaar in verschillende kampen gevangen zat, waaronder Sachsenhausen. Een paar schoenen, bij de poort afgegeven, redden zijn leven. Sonja: “Zo’n klein wonder in een tijd van uitzichtloosheid.”
Het programma bestond ook uit zang van Willemijn Smeets, begeleid door Johan Hoogeboom op piano, en gedichten die werden voorgedragen door leerlingen van basisschool De Springplank.
Tijdens de kranslegging bij het monument droegen ook de leerlingen hun deel bij. Zij legden eerst samen een krans; later volgde ieder van hen met een roos. Sommigen aarzelden even – hoe leg je zo’n bloem netjes neer? – maar ook dat kwam goed.
De ceremonie werd geleid door ceremoniemeester Riekje Nieuwstraten. Tijdens de twee minuten stilte zwegen de aanwezigen, op het water achter het monument vlogen twee zwanen luidruchtig voorbij. Daarna legden vertegenwoordigers van onder meer de gemeente, Nationaal Monument Kamp Vught, de Duitse ambassade en de school bloemen neer, gevolgd door een defilé langs het monument.
Zo werd zichtbaar hoe jong en oud de herinnering aan Sachsenhausen blijven dragen – in verhalen, in symbolen en in stilte.
Foto's gemaakt door Jan van de Ven
Lees hier op je gemak de speeches nog eens na
Sonja Holtz-Arendse
Thomas Lemaire
De gedichten van Julan Oonk en Coosje van Eijndhoven